Παιδο-οφθαλμολογία

Σε ηλικία 3-4 ετών, ώστε να ανιχνευθεί και να αντιμετωπιστεί έγκαιρα πιθανή διαθλαστική ανωμαλία (μυωπία, αστιγματισμός, υπερμετρωπία), στραβισμός ή αμβλυωπία.  

Εάν υπάρχει υποψία πάθησης από τους γονείς ή τον παιδίατρο, ιστορικό προωρότητας ή οφθαλμολογικές παθήσεις στην οικογένεια το παιδί ελέγχεται άμεσα. 

Στον έλεγχο χρησιμοποιούνται εξειδικευμένες μέθοδοι εξέτασης για κάθε ηλικία, με παράλληλο στόχο η εμπειρία να είναι ευχάριστη για το παιδί.  

Η εξέταση περιλαμβάνει οπτική οξύτητα κάθε οφθαλμού, έλεγχο στραβισμού και στερεοσκοπικής όρασης, χρωματικής αντίληψης, οφθαλμικής κινητικότητας και σύγκλισης.  

Χορηγούνται κατάλληλες οφθαλμικές σταγόνες που διαστέλλουν την κόρη του ματιού για να μετρηθεί με ακρίβεια η διάθλαση και να εξεταστεί ο βυθός.  

Στη γέννηση, τα νεογνά έχουν χαμηλή όραση και δεν έχουν χρωματική αντίληψη. Βλέπουν αντικείμενα πολύ κοντά και το οπτικό τους πεδίο είναι ακόμη πολύ περιορισμένο. 

Στους 2-3 μήνες από τη γέννηση, το βρέφος παρουσιάζει βλεμματική προσήλωση και μπορεί να παρακολουθήσει ένα πρόσωπο κι αργότερα ένα αντικείμενο, ανταποκρίνεται στο χαμόγελο και ξεκινάει να αντιλαμβάνεται τα χρώματα. 

Σε ηλικία 3-9 μηνών ξεκινά η διόφθαλμη συνεργασία που οδηγεί στη στερεοσκοπική αντίληψη και το παιδί αρχίζει να αναγνωρίζει λεπτομέρειες. 

Η όραση ενός παιδιού 1 έτους είναι ακόμη σχετικά θολή κι εκτιμάται στο 30-40% της όρασης των ενηλίκων. 

Στα 4 έτη ο αμφιβληστροειδής είναι πλήρως ανεπτυγμένος αλλά η όραση είναι περίπου στο 60% της τελικής. 

Σε ηλικία 7 ετών η οπτική οξύτητα έχει φτάσει στα επίπεδα των ενηλίκων, ενώ η ‘λεπτή’ ανάπτυξη της όρασης συνεχίζεται ακόμη. 

Η ύπαρξη στραβισμού ή διαθλαστικού σφάλματος από μικρή ηλικία μπορεί να προκαλέσει ατελή ανάπτυξη της όρασης. Έτσι ένα φυσιολογικό κατά τα άλλα μάτι δεν ‘μαθαίνει να βλέπει’ στην κρίσιμη ηλικία στην οποία αναπτύσσεται το οπτικό σύστημα. 

Για τη διόρθωση της αμβλυωπίας έχει μεγάλη σημασία η ηλικία διάγνωσης κι έναρξης της θεραπείας, γιατί η πλαστικότητα του εγκεφάλου μειώνεται προοδευτικά.  

Για παράδειγμα, εάν διαπιστωθεί αμβλυωπία σε ένα παιδί τριών ετών η ανταπόκριση στη θεραπεία υπερέχει σαφώς αυτής ενός παιδιού οκτώ ετών.  

Σε μεγάλες ηλικίες και και στην ενήλικη ζωή η αμβλυωπία δεν διορθώνεται, γι’αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία ο προληπτικός έλεγχος σε προσχολική ηλικία. 

Υπάρχουν διάφορα είδη στραβισμού με διακριτά χαρακτηριστικά κι αντιμετώπιση.  

Είναι σημαντικό να αξιολογηθεί άμεσα ένα παιδί με υποψία στραβισμού από εξειδικευμένο οφθαλμίατρο. Πρώτα πρέπει να αποκλειστεί κάποια ανατομική ή νευρολογική πάθηση που μπορεί να έχει προκαλέσει το στραβισμό και μετά να δρομολογηθεί η κατάλληλη αντιμετώπιση του στραβισμού και της πιθανής συνυπάρχουσας αμβλυωπίας.  

Για παράδειγμα, σε κάποιες περιπτώσεις ο στραβισμός διορθώνεται με γυαλιά, σε άλλες με χειρουργική επέμβαση, ενώ για κάποια είδη διαλείποντος στραβισμού χρειάζεται απλή παρακολούθηση.  

Σε κάποια παιδιά, κυρίως μικρής ηλικίας, η ανατομία των βλεφάρων και της βάσης της μύτης δίνουν την εντύπωση στραβισμού, ενώ δεν υπάρχει πραγματική πάθηση των ματιών κι η όραση αναπτύσσεται ομαλά.  

Η διάκριση στραβισμού/ψευδοστραβισμού γίνεται από τον οφθαλμίατρο ή τον παιδίατρο. 

Στη συγγενή απόφραξη ρινοδακρυϊκού πόρου υπάρχει δακρύρροια ή/και εκκρίσεις που επιμένουν στο ένα ή και στα δύο μάτια από τη γέννηση. Αυτό οφείλεται σε μια μικρή μεμβράνη στο κάτω μέρος του ρινοδακρυϊκού πόρου η οποία προκαλεί απόφραξη και δεν αφήνει τα δάκρυα να οδηγηθούν στη μύτη όπως γίνεται φυσιολογικά. Έτσι αυτά συσσωρεύονται στην οφθαλμική επιφάνεια και στον πόρο και συχνά επιμολύνονται. 

Στις περισσότερες περιπτώσεις τα συμπτώματα βελτιώνονται μέχρι το παιδί να γίνει περίπου ενός έτους, διαφορετικά ενδείκνυται καθετηριασμός του ρινοδακρυϊκού πόρου. 

Ως τότε συνιστάται παρακολούθηση από τον θεράποντα, καθαρισμός των βλεφάρων με φυσιολογικό ορό, μασάζ στο πλάι της μύτης και αντιβιοτικό κολλύριο σύμφωνα με τις οδηγίες του ιατρού.